Święty Roch urodził się w XIV wieku w Montpellier (południowa Francja) w zamożnej, magnackiej rodzinie. Rodzice Rocha przez lata nie mogli mieć dziecka, jednak uprosili sobie syna modlitwami i jałmużnami. Roch stracił rodziców w młodym wieku. Poszedł za radą Ewangelii, która mówi: “Jeśli chcesz być doskonały, idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie” (Mt 19, 21). Sprzedał majątek, pieniądze rozdał ubogim i udał się pieszo w pielgrzymkę do Rzymu. Nie doszedł jednak do celu, gdyż we włoskim miasteczku Acquapendente zastał epidemię dżumy. Zatrzymał się tam, aby chorym śpieszyć z pomocą, nie bacząc na to, że sam naraża się na śmiertelne niebezpieczeństwo. Za to heroiczne poświęcenie dla bliźnich Pan w nagrodę obdarzył go łaską uzdrawiania. Uzdrawiał chorych na dżumę, kreśląc nad nimi znak krzyża. Dar ten zjednał mu tłumy wielbicieli, przed którymi uciekł z miasta i udał się do Rzymu. W Rzymie spędził około 3 lata, nawiedzając kościoły i opiekując się chorymi oraz ubogimi. W Rzymie Święty Roch spotkał zarazę. Bóg za pośrednictwem Rocha czynił cuda, gdyż kogo dotknęła jego ręka, ten powracał do zdrowia. Zaraza wkrótce wygasła, a Rzym powrócił do normalnego życia.
Roch następnie postanowił powrócić do Francji. W drodze powrotnej w Piacenza znowu zastał epidemię dżumy i zaraził się nią podczas posługiwania chorym. Aby nie zarazić innych wyczołgał się do pobliskiego lasu. Jak mówi podanie, wytropił go pies, a po śladach psa odkrył go właściciel pobliskiego gospodarstwa, który zabrał go do siebie i opiekował się nim aż do wyzdrowienia. Święty Roch postanowił wrócić do swojego rodzinnego miasta. Na granicy został wzięty za włoskiego szpiega, pochwycony przez żołnierzy i uwięziony. Poddano go śledztwu, które było połączone z torturami. Wycieńczony, zmarł w lochu po pięciu latach przebywania w więzieniu. Na ścianie więzienia miał ujawnić się cudowny napis poświadczający jego niewinność i świętość: “Ci, którzy zostaną dotknięci zarazą, a będą wzywać na pomoc św. Rocha, jako swego pośrednika i orędownika, będą uleczeni”. Dopiero po jego śmierci rozpoznano, kim był i wyprawiono mu wspaniały pogrzeb. Mieszkańcy miasta pochowali jego relikwie w kościele parafialnym. Następnie zostały przeniesione do Voghera, a później do Wenecji (w roku 1485), gdzie spoczywają do dziś w kościele wystawionym na jego cześć.
Kult świętego Rocha bardzo szybko rozszedł się po Europie, a epidemie dziesiątkujące ludność sprzyjały rozwojowi jego czci, jako patrona od zarazy. Od XV wieku należał do Czternastu Wspomożycieli. Wiele miast nosi nazwę na jego cześć. Ku jego czci wybudowano również tysiące kościołów i kaplic.
Święty Roch jest patronem takich miast jak Montpellier, Parmy, Wenecji oraz aptekarzy, lekarzy, ogrodników, rolników, szpitali i więźniów. Jest uważany również za opiekuna zwierząt domowych. W Polsce był czczony już w XV wieku, przede wszystkim jako patron chroniący od zarazy. Z tego względu w epoce staropolskie poświęcono mu liczne ołtarze, figury i kapliczki.
Święty Roch w ikonografii jest przedstawiany jako młody pielgrzym lub żebrak w łachmanach, z psem biegnącym obok lub liżącym mu rany. Jego atrybuty to anioł, pies trzymający w pysku chleb, torba pielgrzymia.
Litania do Świętego Rocha,
Patrona od morowego powietrza.
Kyrie elejson, Chryste elejson.
Chryste, usłysz nas! Chryste, wysłuchaj nas!
Ojcze z nieba Boże zmiłuj się nad nami!
Synu, Odkupicielu świata, Boże, zmiłuj się nad nami!
Duchu Święty, Boże, zmiłuj się nad nami!
Święta Trójco jedyny Boże zmiłuj nad nami
Święta Maryo, – módl się za nami!
Święta Boża Rodzicielko,
Święta Panno nad pannami,
Święty Rochu, Chrystusa wyznawco,
Święty Rochu, drogi klejnocie wszystkiego świata,
Święty Rochu, patronie chorych i konających,
Święty Rochu, godny Synu i ozdobo królestwa francuzkiego,
Święty Rochu, ojcze ubogich najłaskawszy,
Święty Rochu, wzgardzicielu świata najmężniejszy,
Święty Rochu, pielgrzymie ziemski najcierpliwszy,
Święty Rochu, obywatelu niebieski najchwalebniejszy,
Święty Rochu, najosobliwszy patronie od powietrza morowego,
Święty Rochu, cudotwórco wielki Chrystusów,
Święty Rochu, obrońco wiary świętéj najpotężniejszy,
Święty Rochu, przedziwny Chrystusowego ubóstwa naśladowco
Święty Rochu, najtroskliwszy wdów i sierot opiekunie,
Święty Rochu, żarliwy dusz miłośniku,
Święty Rochu, lekarzu chorób ludzkich najskuteczniejszy
Święty Rochu, wizerunku prawdziwej pobożności,
Święty Rochu, wodzu w drodze cnót najdoskonalszy,
Święty Rochu, przykładzie cudowny Ducha apostolskiego,
Święty Rochu krzyża Pańskiego miłośniku najcierpliwszy,
Święty Rochu, życiem Aniele najniewinniejszy,
Święty Rochu, wielki i skuteczny Patryarcho ludu Bożego,
Święty Rochu, darem i Duchem Boskim Przedziwny Proroku,
Święty Rochu, najgorliwszy nieumiejętnych doktorze,
Święty Rochu, prawdziwy życia Chrystusowego wyznawco,
Święty Rochu, najmocniejszy Panieńskiéj czystości obrońco,
Święty Rochu, w którym wszystkich Świętych zasługi z Boskiéj dobroci szanujemy i czcimy,
Święty Rochu, całego świata Patronie od zarazy morowego powietrza,
Święty Rochu, w szpitalach służący,
Boże, w Trójcy świętéj jedyny,
Przez zasługi świętego Rocha, gorliwego miłośnika Twego,
Abyś od powietrza, głodu, ognia i wojny wybawić raczył,
Abyś nas od skazy grzechowej zachować raczył,
Abyś nas, za przykładem świętego Rocha, w służbie Twojej świétej utwierdzić raczył,
Abyś nam, synom i córkom jego, pokój, zgodę i miłość prawdziwą dać raczył,
Synu Boży, Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie!
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie!
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie!
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami!
Chryste, usłysz nas! Chryste, wysłuchaj nas!
Kyrie elejson, Chryste elejson, Kyrie elejson!
10 Ojcze nasz i t. d.-10 Zdrowaś Marya i t. d.
Módlmy się. Boże, któryś błogosławionemu Rochowi, przez Anioła Swego, przyobiecał, że każdy, pobożnie go wzywający, od wszelkiego morowego powietrza wolnym zostanie, daj nam, prosimy Ciebie, aby, którzy jego pamiątkę nabożnie obchodzimy, mocą zasług jego, od śmiertelnego powietrza ciała i duszy byli zachowani. Przez Pana naszego, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje, Bóg na wieki wieków. Amen.
Hymn o świętym Rochu
Witaj Rochu, mężu święty,
Tyś z wielkiego rodu wzięty!
Krzyżem świętym naznaczony,
Z lewéj boku Twego strony.
Gdy miejsca święte obchodzisz,
Zapowietrzonych przywodzisz
Do zdrowia samém dotknieniem,
Z wielkiem wszystkich podziwieniem.
Pozdrowienieć ponawiamy,
Zachowaj nas – upraszamy –
Od wrzodów, moc nad któremi
Wziąłeś słowy anielskiemi.
Modlitwa do św. Rocha podczas powietrza
Wszechmogący i wieczny Boże! któryś dla zasług przebłogosławionego Rocha, wyznawcy Twego nieraz od Twych wiernych morową zarazę łaskawie oddalić raczył! daj ludowi Twemu o oddalenie takowegoż powietrza, do Twojej się dobroci uciekającemu, aby, za przyczyną tegoż chwalebnego wyznawcy Twego, od tej zarazy i od wszelkiego zatrwożenia wolnym zostawał. – Przez Pana naszego, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje, Bóg na wieki wieków. Amen.