8 maja przypada uroczystość św. Stanisława Biskupa i Męczennika, głównego patrona Polski. Jan Paweł II nazwał go „patronem chrześcijańskiego ładu moralnego”. Biskup krakowski zginął na polecenie króla Bolesława Śmiałego, kiedy sprawował Mszę świętą w kościele na Skałce.
Św. Stanisław na drzwiach kościoła farnego w Rzeszowie – fot. T. Nowak
Stanisław ze Szczepanowa urodził się ok. 1030 roku. Po nauce, m.in. we Francji lub Belgii, zasłynął jako kaznodzieja i misjonarz Małopolski. Pracował także w kancelarii panującego ówcześnie biskupa krakowskiego Lamberta, który wyznaczył go na swego następcę. Po śmierci Lamberta został ordynariuszem diecezji, a w 1072 r., za zgodą księcia Bolesława Śmiałego, został konsekrowany na biskupa krakowskiego.
Konflikt, który wybuchł pomiędzy królem Bolesławem a biskupem Stanisławem do dziś nie został do końca wyjaśniony. Zdaniem Galla Anonima chodziło o zdradę króla, natomiast Wincenty Kadłubek sugeruje bunt przeciwko królowi z przyczyn moralnych. Biskup Stanisław został zabity na polecenie króla podczas Mszy św., którą odprawiał 11 kwietnia (lub 8 maja) 1079 roku w kościele św. Michała na Skałce w Krakowie.
Jego śmierć przyczyniła się do obalenia króla i umocnienia niezależności Kościoła od władz państwowych, a także budowy niezależnego od władzy świeckiej autorytetu Kościoła w życiu publicznym.
Kult św. Stanisława rozpoczął się z chwilą przeniesienia jego zwłok na Wawel, w 10 lat po śmierci. 8 września 1253 r. papież Innocenty IV dokonał uroczystej kanonizacji biskupa Stanisława w bazylice św. Franciszka w Asyżu. Kult św. Stanisława odegrał ogromną rolę w zjednoczeniu rozbitego na dzielnice państwa polskiego. W 1595 r. papież Klemens VIII rozszerzył liturgiczną uroczystość św. Stanisława na cały Kościół.
Papież Jan XXIII w 1963 roku ustanowił św. Stanisława, wraz ze św. Wojciechem i Najświętszą Maryją Panną Królową Polski, pierwszorzędnym patronem Polski.
Relikwie św. Stanisława spoczywają w katedrze na Wawelu. W pierwszą niedzielę po święcie św. Stanisława – przypadającym 8 maja – odbywa się procesja z relikwiami świętego z Katedry Wawelskiej do Kościoła św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa na Skałce.