Od początku XVII w. jednym z głównych miejsc czci św. Józefa w Polsce stał się Kalisz, gdzie kult ten wiązano z obrazem Świętej Rodziny, nazywanym też obrazem św. Józefa Kaliskiego.
– Być człowiekiem wiary na wzór Józefa to zgodzić się, że Pan Bóg ma dla nas najlepsze rozwiązania, mimo że są czasami trudne i wymagające – mówił biskup kaliski Damian Bryl, który przewodniczył Mszy św. odpustowej ku czci św. Józefa w Narodowym Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu.
Według tradycji początki sanktuarium św. Józefa w Kaliszu sięgają 1670 r., kiedy to został uzdrowiony za przyczyną tego świętego mieszkaniec wsi Szulec, który jako wotum ufundował obraz Świętej Rodziny i umieścił go w kaliskiej kolegiacie w podarowanym przez siebie ołtarzu.
Intensywny rozwój kultu św. Józefa przypadł na drugą połowę XVII i na cały XVIII w. zwany w polskiej józefologii „złotym”. Obraz został ukoronowany koronami papieskimi 15 maja 1796 r. W czasach rozbiorów i w okresie międzywojennym kult nieco osłabł, choć i w tym czasie ożywiły go uroczyste obchody 100-lecia koronacji obrazu w 1896 r. i 50-lecia patronatu św. Józefa nad diecezją włocławską w 1930 r.
Do szczególnego rozwinięcia kultu św. Józefa Kaliskiego po II wojnie światowej przyczyniły się trzy wydarzenia: cudowne wyzwolenie księży – więźniów z obozu w Dachau (29 kwietnia 1945 r.), utworzenie w Kaliszu Polskiego Studium Józefologicznego (24 września 1969 r.) oraz wizyta Jana Pawła II w kaliskim sanktuarium (4 czerwca 1997 r.). To tutaj Jan Paweł II zawierzył św. Józefowi wszystkie polskie rodziny oraz sprawę ochrony życia nienarodzonych zarówno w Polsce jak i na świecie.
25 marca 1992 r. Św. Józef został ogłoszony patronem nowopowstałej diecezji kaliskiej. Pierwszy biskup kaliski Stanisław Napierała świadomy, jaką wartość stanowi dla młodego lokalnego Kościoła taki właśnie patron powziął myśl, by św. Józef był tym, który będzie jednoczył i scalał nową diecezję. Podjął więc decyzję, że kopia obrazu św. Józefa Kaliskiego odwiedzi wszystkie parafie w diecezji kaliskiej. Obraz, który w 1993 r. w Rzymie pobłogosławił Jan Paweł II, ruszył w diecezję. Inauguracja peregrynacji miała miejsce 17 kwietnia 1994 r. Nawiedzanie trwało ponad dwa lata. Stolica Apostolska wychodząc na przeciw oczekiwaniom wiernych 30 sierpnia 1997 r. potwierdziła, że św. Józef jest Patronem i Opiekunem.
Główne uroczystości odpustowe ku czci św. Józefa odbywają się 19 marca, a w pierwszą niedzielę czerwca ma miejsce odpust Opieki św. Józefa.
Z kultem św. Józefa ściśle związana jest najstarsza piesza pielgrzymka w Polsce, która wyrusza z Kalisza na Jasną Górę i wraca pieszo z powrotem. Pierwszy raz wyruszyła w 1637 r. Z sanktuarium św. Józefa w każdy pierwszy czwartek miesiąca płynie modlitwa w intencji rodzin i ochrony poczętego życia, która jest transmitowana na cały świat przez Telewizję Trwam i Radio Maryja.
Należy wspomnieć, że św. Józef jest patronem mediów diecezjalnych: Dwutygodnika Diecezji Kaliskiej „Opiekun”, Radia Rodzina Diecezji Kaliskiej i Telewizji Internetowej „Dom Józefa”, a także funkcjonującej od 2017 r. szkoły – Zespołu Szkół Technicznych Diecezji Kaliskiej w Kaliszu.
W lutym 2023 r. na ekrany polskich kin wszedł film o św. Józefie „Opiekun”. To film z elementami dokumentu, w którym oparta na faktach historia rodzinna Roberta i Dominiki staje się pretekstem do głębszej opowieści o ewangelicznej postaci ziemskiego opiekuna Jezusa i roli, jaką odegrał w życiu wielu współczesnych ludzi. Zdjęcia realizowano w Kaliszu na przełomie maja i czerwca 2022 r. Reżyserem filmu jest Dariusz Regucki, który wraz z Bartoszem Geisler i Aleksandrą Polewską-Wianecką napisał też scenariusz oraz stworzył muzykę. Producentem „Opiekuna” jest Stowarzyszenie „Rafael”.
Jeszcze w tym roku w parku miejskim przy kaliskiej bazylice powstanie Ogród św. Józefa, gdzie ustawione zostaną stacje ukazujące radosne i bolesne wydarzenia z życia św. Józefa. Będą one odwoływać się do nabożeństwa do siedmiu radości i siedmiu smutków św. Józefa.
W homilii celebrans wskazując na św. Józefa jako człowieka głęboko wierzącego zaznaczył, że wiara zawsze wymaga osobistej decyzji. – Żyjemy w takiej kulturze, w której jest jeszcze wiele znaków chrześcijańskiej wiary i Bogu za to dziękujmy, ale wszyscy doświadczamy, że czasy się zmieniają i nie w każdym miejscu kultura i różne społeczności pomagają nam w naszej wierze. W dzisiejszych czasach potrzebna jest wiara, która jest osobistym zaangażowaniem – stwierdził biskup kaliski.
Prosił wiernych, aby troszczyli się o swoją wiarę. – Żyjemy w społeczeństwie, gdzie jest wiele myśli, idei, ideologii i dlatego ważne jest, abyśmy pogłębiali naszą wiarę i w niej trwali. Chciałbym razem z wami modlić się o głęboką wiarę dla nas wszystkich, o taką wiarę, która pomoże nam mierzyć się z różnymi trudnymi doświadczeniami – podkreślił kaznodzieja.
Akcentował, że codzienne życie człowieka powinno być przeniknięte wiarą. – Możemy dzisiaj zadać sobie pytanie jak wiara kształtuje moje życie? Jak wiara wpływa na moje codzienne wybory? Czy jestem wierny Panu Bogu jak Józef w mojej codzienności? Czy moje życie jest spójne? Chciałbym, żebyśmy dzisiaj modlili się, by nasze życie było spójne, zgodne z wyznawaną przez nas wiarą – powiedział hierarcha.
Zachęcał wiernych, aby tak jak św. Józef starali się być blisko drugiego człowieka w jego trudnych chwilach. – Ważne jest, żebyśmy na wzór Józefa potrafili być blisko, żeby druga osoba: współmałżonek, może schorowani rodzice, może schorowani sąsiedzi, wasze dziecko zawsze mogli na was liczyć, żeby mogli oprzeć się na was. Dzisiaj chcemy modlić się o taką wierność drugiemu człowiekowi, o dobrą troskę w dolach i niedolach. To, co jest piękne w życiu św. Józefa, to jego głęboka wiara i zaangażowanie dla drugich – zaznaczył celebrans.
Prosił, aby od św. Józefa uczyć się dobrego i mądrego życia. – Niech ten czas wspólnej modlitwy będzie ważny, dobry, błogosławiony. Każdemu i każdej z was życzę pięknych i ważnych przeżyć, ale niech ten czas zaowocuje choćby małą zmianą w naszym codziennym życiu– powiedział bp Bryl.
Po komunii św. w Kaplicy Cudownego Obrazu św. Józefa Kaliskiego bp Damian Bryl w obecności biskupa pomocniczego Łukasza Buzuna odmówił Litanię do św. Józefa oraz zawierzył mu cały Kościół, ojczyznę i diecezję kaliską.
Ks. biskup Damian Bryl poświęcił kamień z groty św. Józefa, który będzie umieszczony w wybudowanym ołtarzu w kościele Matki Boskiej Częstochowskiej w Ostrowie Wielkopolskim.
W sanktuarium św. Józefa znajduje się cudowny obraz Świętej Rodziny nieznanego autora, namalowany ok. 1673 r., w którym szczególną cześć odbiera św. Józef. Obraz został ukoronowany koronami papieskimi 15 maja 1796 r. W 1985 r. miała miejsce rekoronacja obrazu Świętej Rodziny i IV Międzynarodowy Kongres Józefologiczny.
Tekst i foto: Ewa Kotowska-Rasiak/KAI/diecezja.kalisz.pl