Tradycja dni krzyżowych ma już ponad 1500 lat. Narodziła się we Francji. Kiedy około 450 roku kraj ten nawiedziły gwałtowne klęski żywiołowe, święty Mamert (V w.), biskup Vienne nad Rodanem, nakazał odprawianie procesji błagalnych na trzy dni przed Wniebowstąpieniem. W następnych latach urodzaje były bardzo pomyślne. Ten zwyczaj po synodzie w Orleanie w 515 roku rozszerzony został na całą Galię, a w 816 roku wprowadził je do liturgii rzymskiej papież Leon III.
W dniu 25 kwietnia, kiedy przypada liturgiczne wspomnienie męczeńskiej śmierci św. Marka ewangelisty i przez trzy kolejne dni poprzedzające uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego Kościół obchodzi dni krzyżowe – czas modlitw błagalnych o dobre urodzaje zapewniające dostatek chleba powszedniego. Modlitwy o dobry urodzaj są właściwie rozwinięciem wezwania z „Ojcze nasz” – „chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”.
W roku liturgicznym uroczystość Wniebowstąpienia przypada czterdziestego dnia po Zmartwychwstaniu i kończy okres wielkanocny. Tradycyjnie jest to czwartek, ale w Kościele polskim od 2004 roku za pozwoleniem Watykańskiej Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów uroczystość Wniebowstąpienia obchodzona jest w niedzielę po 40. dniu od Zmartwychwstania. Nie zmienił się natomiast termin dni krzyżowych – nadal jest to poniedziałek, wtorek i środa w tygodniu obchodów.
Nazwa tych dni wywodzi się od procesji, które odbywają się z kościoła parafialnego pod przewodnictwem kapłana, do innych kościołów w miejscu, jeśli ich jest więcej, bądź do kaplic lub krzyżów przydrożnych wśród pól. Celem tych procesji jest dziękowanie Panu Bogu za otrzymane dobrodziejstwa i prośby błogosławieństwo dla urodzajów. Poświęca się wtedy pola, wierni modlili się o ochronę ziemi przed gradobiciem, suszą i innymi klęskami oraz o dobry urodzaj.
Procesje te zastąpiły dawny rytuał rolniczy zwany okrążaniem pól, którego celem prawdopodobnie było wyznaczanie granic pola oraz ochrona upraw przed klęskami żywiołowymi, czarami i złymi mocami. Na ziemiach polskich okrążanie pól odbywało się w dwóch terminach: na wiosnę – na dobry początek prac polowych, pomyślny wzrost zbóż i obfite zbiory; na jesieni, po zebraniu plonów – dla ciągłości wegetacji roślin i urodzaju w roku następnym. Z czasem wiosenne okrążanie pól złączone zostało ze świętami kościelnymi i zamieniło się w procesje prowadzone przez księży, jesienne przybrało postać wielkich biesiad i obchodów dożynkowych.
Podczas takich procesji śpiewa się litanię do Wszystkich Świętych i tzw. suplikacji – pieśni błagalnych o ochronę przed klęskami żywiołowymi i innymi nieszczęściami.
Dniami modlitw o urodzaje są: 25 kwietnia – wspomnienie św. Marka Ewangelisty, 15 maja – wspomnienie św. Izydora Oracza, a także 19 lub 25 maja – wspomnienie świętego Urbana, papieża, patrona rolników.
Litania do Wszystkich Świętych na dni krzyżowe
Kyrie elejson, Chryste elejson. Kyrie elejson.
Chryste, usłysz nas! Chryste, wysłuchaj nas!
Ojcze z Nieba Boże, zmiłuj się nad nami
Synu Okupicielu świata Boże,.
Duchu Święty Boże,
Święta Trójco jedyny Boże,
Święta Maryjo, módl się za nami!
Święta Boża Rodzicielko,
Święta Panno nad Pannami,
Święty Michale,
Święty Gabryelu,
Święty Rafale
Wszyscy Święci Aniołowie i Archaniołowie, Módlcie się za nami.
Wszyscy Święci Niebiescy Duchowie,
Święty Janie Chrzcicielu, Módl się za nami
Święty Józefie,
Wszyscy Święci Patryjarchowie i Prorocy, Módlcie się za nami
Święty Piotrze, Módl się za nami
Święty Pawle,
Święty Andrzeju,
Święty Jakubie,
Święty Janie,
Święty Tomaszu,
Święty Filipie,
Święty Bartłomieju,
Święty Mateuszu,
Święty Szymonie,
Święty Tadeuszu,
Święty Macieju,
Święty Barnabo,
Święty Łukaszu,
Święty Marku,
Wszyscy Święci Apostołowie i Ewangeliści, Módlcie się za nami.
Wszyscy Święci Uczniowie Pańscy,
Wszyscy Święci niewinni Młodziankowie,
Święty Szczepanie, Módl się za nami
Święty Wawrzyńcze,
Święty Wincenty,
Święty Wojciechu,
Święty Wacławie,
Święci Fabianie i Sebastianie, Módlcie się za nami
Święci Janie i Pawle,
Święci Kosmo i Damianie,
Święci Gerwazy i Protazy,
Wszyscy Święci Męczennicy,
Święty Sylwestrze, Módl się za nami!
Święty Grzegorzu,
Święty Ambroży,
Święty Augustynie,
Święty Hieronimie,
Święty Marcinie,
Święty Mikołaju,
Święty Kazimierzu,
Wszyscy Święci Biskupi i Wyznawcy, Módlcie się za nami.
Wszyscy Święci Doktorowie,
Święty Antoni, Módl się za nami,
Święty Benedykcie,
Święty Bernardzie,
Święty Dominiku,
Święty Franciszku,
Wszyscy Święci Kapłani i Lewici, Módlcie się za nami.
Wszyscy Świeci Zakonnicy i Pustelnicy,
Święty Wojciechu, Módlcie się za nami
Święty Stanisławie Biskupie,
Święty Stanisławie Kostko,
Święty Jacku,
Święty Czesławie,
Święty Kazimierzu,
Święty Janie Kanty,
Święty Szymonie z Lipnicy,
Święta Kunegundo,
Święta Jadwigo,
Święta Salomeo,
Święta Bronisławo,
Wszyscy Święci Patronowie i Patronki Korony Polskiej, módlcie się za nami
Święta Anno, Módl się za nami.
Święta Mario Magdaleno,
Święta Agato,
Święta Łucjo,
Święta Agnieszko,
Święta Cecylio,
Święta Katarzyno,
Święta Anastazjo,
Święta Elżbieto,
Wszystkie Święte Panny i Wdowy, Módlcie za nami.
Wszyscy Święci i Święte Boże, Przyczyńcie za nami.
Bądź nam miłościw, Przepuść nam, Panie.
Bądź nam miłościw, Wysłuchaj nas, Panie.
Od wszelkiego złego, Wybaw nas, Panie.
Od grzechu każdego,
Od gniewu Twego,
Od powietrza, głodu, ognia i wojny,
Od nagłej i niespodziewanej śmierci,
Od sideł szatańskich,
Od gniewu nienawiści i wszelkiej złej woli,
Od ducha nieczystego,
Od piorunów i gwałtownej niepogody,
Od potępienia wiekuistego,
Przez Tajemnicę Świętego Wcielenia Twego
Przez Przyjście Twoje,
Przez Narodzenie Twoje,
Przez Chrzest i Święty Post Twój,
Przez Krzyż i Mękę Twoją,
Przez Śmierć i Pogrzeb Twój,
Przez Święte Zmartwychwstanie Twoje,
Przez cudowne Wniebowstąpienie Twoje,
Przez Ducha Świętego Pocieszyciela zesłanie,
W dzień Sądu Twego,
My grzeszni Ciebie prosimy, Wysłuchaj nas, Panie.
Abyś nam grzechy odpuścić raczył,
Abyś karanie od nas oddalić raczył,
Abyś nas do pokuty prawdziwej przyprowadzić raczył,
Abyś Kościół Twój Święty rządzić i zachować raczył,
Abyś Namiestnika przedniejszego Apostolskiego i wszystkie duchowne stany w świętej pobożności zachować raczył,
Abyś nieprzyjaciele Kościoła Świętego poniżyć raczył,
Abyś królom i panom chrześcijańskim pokój i zgodę prawdziwą dać raczył,
Abyś wszystkiemu Ludowi chrześcijańskiemu pokój i jedność darować raczył,
Abyś też nas samych w Służbie Twej Świętej utwierdzić i zachować raczył,
Abyś myśli nasze ku niebieskich rzeczy pożądaniu podnieść raczył,
Abyś wszystkim dobrodziejom naszym wiekuistą zapłatą uczynność ich nagrodzić raczył,
Abyś dusze nasze, braci powinnych i dobrodziejów naszych, od wiekuistego zatracenia wyswobodzić raczył,
Abyś urodzaje ziemskie dać i one zachować raczył,
Abyś wszystkie wierne zmarłe wiecznego odpocznienia domieścić raczył,
Abyś prośby nasze łaskawie przyjąć raczył,
Synu Boży Ciebie prosimy,
Baranku Boży który gładzisz grzechy świata, Przepuść nam, Panie.
Baranku Boży który gładzisz grzechy świata, Wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży który gładzisz grzechy świata, Zmiłuj się nad nami.
Chryste usłysz nas, Chryste wysłuchaj nas.