"Jan Zamoyski pod Byczyną" - obraz Jana Matejki
W ratuszu miejskim w Byczynie można oglądać kopię obrazu Jana Matejki "Jan Zamoyski pod Byczyną". Bitwa na polach między Byczyną a Roszkowicami w 1588 roku zdecydowała o losach Królestwa Polski. Gdyby hrabia Jan Zamoyski przegrał starcie, nasz kraj stałby się częścią cesarskiego imperium Habsburgów. Bitwa pod Byczyną była jedną z kluczowych konfrontacji, które wpłynęły na kształt dzisiejszych granic Polski i zdecydowała, kto zostanie królem Polski. W drugiej połowie XVI wieku po śmierci ostatniego z Jagiellonów na tronie zasiadali królowie wybrani w elekcji. Pierwszym był Henryk Walezy, drugim Stefan Batory, który zmarł w grudniu 1586 roku.
W kolejnej wolnej elekcji o tron Polski rywalizowały dwa możne europejskie rody: Wazowie ze Szwecji i Habsburgowie z Austrii. Kandydatami na króla Polski byli: Zygmunt III Waza oraz Maksymilian Habsburg. 19 sierpnia 1587 roku wybrany został ten pierwszy, 21-letni królewicz szwedzki, spokrewniony z Jagiellonami (siostrzeniec Anny Jagiellonki, która była córką Zygmunta Starego i żoną Stefana Batorego). Koronacja na Wawelu nie zakończyła jednak ostrych sporów o tron.
Część szlachty okrzyknęła królem Maksymiliana, a wojska austriackie zaczęły atakować Kraków. Oblężenie rozbił hetman wielki koronny Jan Zamoyski, który ponadto ruszył w pościg za armią Habsburgów. Do potyczki doszło już w Uszycach, między Gorzowem Śląskim a Byczyną. Ostateczną bitwę stoczono 24 stycznia 1588 roku na polach między Roszkowicami a Byczyną. Polskie wojsko liczyło 3700 jazdy i 2300 piechoty. Austriacy... Czytaj więcej